Spegillinn á Þrettándanum
Þrettándadag jóla, 6. janúar, hafði Spegillinn í Ríkisútvarpinu (Pálmi
Jónasson) innslag um friðar- og ófriðarhorfur í byrjun árs 2014. Farið
var yfir helstu ófriðarsvæði á hnettinum nú um stundir. Innslagið var
byggt á bandaríska tímaritinu „Foreign Policy“. Það gaf glögga mynd af
helstu átakasvæðum í dag, og horfurnar framundan sýndust vissulega ekki
bjartar. Hins vegar: Eins og títt er á þessum miðli, og ÖLLUM íslenskum
fréttastofum, var sjónarhornið amerískt, myndin var FRÉTTAFRÆÐANDI en
SKILNINGSHAMLANDI OG FÖLSK.
Efst á lista ófriðarlandanna, las Pálmi Jónasson, eru Sýrland og einnig Líbanon þar sem Sýrlandsstríðið flæðir yfir landamærin. „Assad
forseti virðist fastari í sessi eftir að ekkert varð úr hernaðaríhlutun
Bandaríkjanna. Hann hefur að einhverju leyti náð að spila á ótta
Vesturveldanna við uppgang íslamskra hryðjuverkamanna þótt hann hafi átt
stóran þátt í uppgangi þeirra með grimmdarverkum sínum. Uppreisnarmenn
eru margklofnir og helstu stuðningsríki þeirra ósamstíga.“ (þetta
má skilja sem svo að vandi Sýrlands sé hinn grimmi Assad, skortur á
bandarískri íhlutun og klofningur andstöðunnar). Í Írak reyna súnnítar
að rísa upp gegn sía-stjórnvöldum og Al Kaída hefur styrkst, og „óttast er að Íran láti þar enn meira til sín taka með ófyrirséðum afleiðingum“. Í Líbíu virðist allt vera að sjóða upp úr og „þjóðin
er margklofin milli íslamista og umbótasinna, þéttbýlis og dreifbýlis
o.s.frv. Vopnaðir hópar hafa tekið stjórnina í eigin hendur og allt
flæðir í vopnum.“ Afganistan var afgreitt með stuttri setningu: „Og ekki skal gleyma Afganistan.“
Sú mynd sem yfirlitið gaf var að yfirstandandi stríðsátök séu til komin
fyrir tilverknað andstæðra trúarhópa eða þjóða/þjóðabrota og vegna
harðstjórnar einstakra stjórnvalda gegn eigin þegnum.. Augljósar lygar
voru ekki í þættinum en „Hálfsafsannleikur oftast er/ óhrekjandi lygi“ sagði
skáldið. Fréttayfirlitið í Speglinum er hversdagslegur
fréttaflutningur, ekki gróft tilfelli en dæmigert. Það þarf einbeittan
vilja til að fjalla um áðurnefnd helstu stríðssvæði heimsins ÁN þess að
TENGJA ÁSTANDIÐ NEITT UNDANGENGNUM ÍHLUTUNUM STÓRVELDA. Nema hvað
nefndur var SKORTUR Á ÍHLUTUN Bandaríkjanna í Sýrlandi.
Mín fullyrðing er hins vegar sú að MEGINORSÖK ALLRA STRÍÐSÁTAKA Í
HEIMINUM í dag séu yfirgangur og undirróður heimsvaldasinna. Að baki
átökunum býr ALLTAF gróðadrifin heimsvaldastefna voldugra
efnahagsblokka, og langfremst í þeim flokki eru Bandaríkin og
NATO-veldin sem jafnan tala um sig sem „alþjóðasamfélagið.“
Síbreytilegur búningur heimsvaldastefnunnar
Hugmyndaleg yfirbygging heimsvaldastefnunnar er aðeins breytileg í
tímans rás. Klassískri nýlendustefnu 19. aldar, kapphlaupi Evrópumanna
um Afríku og Asíu fylgdu opinská herraþjóðaviðhorf. Sú kynþáttahyggja
hafði þó oftar en ekki „göfugar“ yfirskriftir eins og „kristniboð“ og
„siðun“ villimanna og óæðri kynstofna m.m. Herraþjóðaviðhorf Evrópubúa
náðu ákveðnu hámarki í nasismanum á árunum 1930-45. Jafnframt náði
nasisminn með framgöngu sinni að ófrægja kynþáttahyggjuna svo mjög að
hún átti sér ekki viðreisnar von í óbreyttri mynd. Eftir Nürnberg varð
hún óbrúklegur búningur.
Framganga nasismans leiddi einnig til stofnunar Sameinuðu þjóðanna, og í
stofnsáttmála þeirra frá 1945 fjölluðu fyrstu greinarnar um „jafnan rétt og sjálfsákvörðunarrétt þjóða“ og bann við því að ríki beittu önnur ríki vopnavaldi (nema í sjálfsvörn).
Hugmyndafræði vestrænna heimsvaldasinna á tíma kalda stríðsins (eftir
1945) – undir ótvíræðri forustu Bandaríkja N-Ameríku – byggði öðru
fremur á tvennu: Annars vegar á því sem kalla má hnattvæðingarreglu nr.
eitt, þ.e.a.s. hugmyndir frjálshyggjunnar um frjálst flæði fjármagns
milli landa og heimsálfa (stýrt af Bretton Woods stofnunum og síðar
Heimsviðskiptastofnuninni). Þar ræðst straumstefna peninganna af
styrkleikahlutföllum efnahagseininganna. Hinn meginþáttur
hugmyndafræðinnar var andkommúnismi. Hann réttlætti víðtækt
hernaðarkerfi heimsvaldasinna um lönd og álfur.
Eftir fall múrsins og Sovétríkjanna kringum 1990 höfðu Bandaríkin og
bandamenn þeirra einstæða yfirráðastöðu á heimsvísu, heimurinn varð
„einpóla“. En þar með var líka farin ein helsta forsendan fyrir þeirri
heimsmynd heimsvaldastefnunnar sem ríkt hafði. Hugveitur heimsvaldasinna
þurftu nú að leggjast í dýpri pælingar og finna hugmyndalega
yfirbyggingu yfir það sem þeir nefndu new world order. Stóra
vandamálið fyrir USA og aðra vestræna heimsvaldasinna var að skapa sér
RÉTTLÆTINGU FYRIR VIRKRI ÍHLUTANASTEFNU og fyrir hernaðarbröltinu sem
tryggði arðránskerfið mikla á heimsvísu.
Heimsmyndin eftir 1990 hlaut að verða ofurlítið margbrotnari en hinar
fyrri. Skjótt eftir lok kalda stríðsins smíðaði einn helsti
ríkishugmyndafræðingur Bandaríkjanna, starfsbróðir Kissingers við
Harvard-háskóla, stjórnmálafræðingurinn Samuel Huntington, kenningu sem
réttlætti áframhaldandi hernaðarhyggju heimsvaldasinna. „Næsta stríð, ef það kemur, verður átök milli siðmenninga“,
sagði hann. Í Asíu eiga Vesturlönd í höggi við siðmenningar
konfúsíanismans og hindúismans, en aðalandstæðingur Vesturlanda á
heimsvísu er þó íslam, útskýrði Huntington. Þetta mikilvægi íslams
verður varla skýrt með sérstöku eðli íslamskrar menningar, miklu fremur
af því að íslömsk svæði og OLÍURÍK svæði er nokkuð sem fer mjög saman.
Og eftir fall Sovétríkjanna lögðu vestrænir heimsvaldasinnar einmitt
áherslu á að tryggja yfirráð sín í Miðausturlöndum, þar sem íslam er
ríkjandi trú og menning.
Sjá má að ofanskráð greining „Foreign Policy“ á heimsástandinu nú um
stundir er í góðum samhljómi við þessar tesur Huntingtons. Engan skyldi
undra, því tímarit þetta var á sínum tíma (1970) stofnað einmitt af
Samuel Huntington sjálfum (ásamt Warren D. Manshel).
Heimurinn varð sem sagt einpóla eftir 1990. Ofurvald Bandaríkjanna og
bandamanna þeirra var slíkt að þau réðu flestu á alþjóðavettvangi, gátu
t.d. notað SÞ í eigin þágu án teljandi mótstöðu og annað eftir því.
Samkeppni um auðlindir og markað hélt þó áfram. Bandaríkin voru EIN Í
FYRSTU DEILD en þau kepptu stundum um áhrifasvæði við lið úr Annarri
deild eins og t.d. gömlu evrópsku stórveldin, Frakkland og Þýskaland.
Dæmi um það var í aðdraganda seinna Íraksstríðsins og einnig í Afríku
neðan Sahara, Kongó, Rúanda m.m. eins og brátt mun sagt verða. Gamla
nýlenduveldið Bretland hefur hins vegar fyrir löngu sætt sig við að vera
meðhjálpari í heimsvaldaathöfnum Bandaríkjanna. Upp úr aldamótunum fór
síðan nýtt framstormandi auðvaldsríki, Kína, að banka á í keppninni í
Fyrstu deild. Það olli því í fyrsta lagi að Vesturveldin snéru bökum
þéttar saman en áður og í öðru lagi urðu þau HERSKÁRRI en fyrr.
Snúum þá aftur að hinni hugmyndalegu yfirbyggingu. Segja má að vestræn
heimsvaldastefna og hernaðarstefna eftir 1990 hafi sótt fram undir
tveimur fánum, a) fána sem á stendur skrifað „hryðjuverkaógn“ og b) fána
sem á stendur „verndarskylda“.
Nýhægri heimsvaldastefna gegn „hryðjuverkaógn“
Hugmyndafræðin merkt „hryðjuverkaógn“ finnur helstu ógn samtímans í
samsæri íslamskra hryðjuverkamanna. Sú hugmynd samræmist vel áðurnefndum
kenningum Huntingtons um íslam sem helsta andstæðing Vesturlanda.
Hryðjuverkagrýlan smáfærðist í aukana á 10. áratugnum. Með 11. september
2001 skópu svo vestrænir heimsvaldasinnar sér miklu herskárra
hugmyndafræðilegt vopnabúr en áður. Bush yngri og hans menn hófu strax í
kjölfarið „stríð gegn hryðjuverkum“, settu fram stefnu um
„fyrirbyggjandi stríð“, gerðu lista yfir „öxulveldi hins illa“, og
samdrætti í vestrænum herjum og bandarískum herstöðvum eftir lok kalda
stríðsins var skjótlega snúið við í átt til nýrrar hernaðaruppbyggingar
(árið 20013 voru bandarískar herstöðvar utanlands um 900 í 160 löndum).
Óhætt er að kenna þessa hugmyndafræði við NÝHÆGRI HEIMSVALDASTEFNU: Sá
sem ekki er með mér er á móti mér. Stefnan er bandarísk að uppruna en
var óðara sett á verkefnaskrá NATO líka. Undir þessum merkjum hófst
stríðið í Afganistan, og augljós undirbúningur undir seinna Íraksstríðið
hófst einnig strax eftir 11. september.
Sá herskái íslamismi sem gjarnan fjandskapast við Vesturlönd er ekki
allur sem hann er séður. Al Kaída er auðvitað aðeins einn, en
mikilvægur, hluti þeirrar flokkaflóru. Það er hreyfing af grein
salafista á meginstofni sunnímúslima. Flokkur þessi varð til í
leynilegum en afgerandi tengslum við bandaríska leyniþjónustu í stríði
Afgana við Sovétmenn á 9. áratugnum. Síðan þá hafa samtök þeirra verið
gegnumsmogin af flugumönnum og komið afar víða við. Mikilvægur
millihlekkur í samskiptum CIA við al Kaída eru Sádi-Arabar (sem einnig
tilheyra súnnívæng íslam).
Meginhlutverk al Kaída og annarra jíhadista (herskárra íslamista) fyrir
vestræna heimsvaldasinna var lengi að skapa þeim réttlætingu til
íhlutana, eins og Afganistan er skóladæmi um. En vopnaðir jíhadistar
hafa fjölþætt notagildi. Eftir að barátta Vesturveldanna gegn Íran hefur
fengið meiri forgang hafa þau beitt íslamistunum fyrir sig á beinni
hátt, nefnilega í því að kynda undir trúardeilum í löndum þar sem þeir
vinna að „valdaskiptum“. Árið 2007 skrifaði Seymour Hersh grein um þetta
sem hann nefndi STEFNUBREYTINGUNA: „Bandaríkin
taka þátt í leynilegum aðgerðum gegn Íran og bandamanni þeirra,
Sýrlandi. Hliðarafurð þeirrar starfsemi er að styrkja hópa öfgasinnaðra
súnníta sem hafa herskáa trúarafstöðu, eru fjandsamlegir Bandaríkjunum
og hliðhollir al Kaída.“ Þróunin eftir 2007 sýnir æ betur með hverju ári að þessi greining Hersh gengur eftir.
Frjálslynd heimsvaldastefna og „verndarskylda“
Hugmyndir um „hryðjuverkaógn“ og ógn frá framandi siðmenningu hafa dugað
Vesturveldunum vel til hernaðarlegrar útrásar, en þær duga þó ekki
ótakmarkað. Mörgum frjálslyndum manni fannst og finnst þetta minna
nokkuð mikið á nýlendustefnu 19. aldar og baráttu Evrópu fyrir „siðun
villimannanna“. Og eftir sem áður stóð prinsippið um ósnertanlegt
fullveldi þjóða óhaggað og torveldaði allar íhlutanir. Enda varð
fljótlega til annar farvegur, samhliða þessum, sem heimsvaldastefnan gat
veitt sókn sinni eftir. Í vestrænum hugveitum varð til hugmyndin um
íhlutanir „í mannúðarskyni“: að það sem best geti réttlætt valdbeitingu
og hernað gegn öðrum ríkjum væri „verndun mannréttinda“. Með því að gera
valin ríki/stjórnvöld að djöflum með hjálp stóru fréttastofanna mátti
grafa skipulega undan fullveldisprinsippinu og koma jafnvel á nýjum og
„hreyfanlegri“ reglum í alþjóðlegum samskiptum. Þetta voru frjálslyndar
hugmyndir og hér mátti fá með í krossferð ekki aðeins hina frjálslyndu
heldur einnig marga vinstri menn, t.d. evrópuvinstrið sem hefur sínar
eigin ástæður til að amast við fullveldinu. Hér var sem sagt komin
hugmyndalegur búningur fyrir FRJÁLSLYNDA HEIMSVALDASTEFNU.
Góð dæmi um þessa íhlutanastefnu í framkvæmd, svonefndar
„mannúðaríhlutanir“, eru stríðin tvö í gömlu Júgóslavíu á 10. tug
síðustu aldar, síðan stríðið í Líbíu 2011 og nú síðast
staðgengilsstríðið í Sýrlandi sem enn hefur ekki þróast í beina
NATO-innrás. Hugmyndalegur búningur íhlutana í þessi lönd hefur verið sá
að verið sé að vernda þegna landanna frá voðaverkum eigin stjórnvalda.
Það segir sína sögu að forysta Samfylkingarinnar – sem studdi ekki
innrásina í Írak 2003 – studdi einarðlega árásir NATO á Júgóslavíu 1999
og Líbíu 2011. Og vinstri stjórn Jóhönnu og Steingríms studdi alveg
fumlaust „uppreisnaröflin“ í Líbíu sem og aðgerðir NATO gegn landinu. Og
Össur Skarphéðinsson talaði ítrekað fyrir aðgerðum
„alþjóðasamfélagsins“ í Sýrlandi. Eftir að Rússland og Kína beittu
neitunarvaldi í Öryggisráðinu gegn aðgerðum í Sýrlandi í febrúar 2012
gagnrýndi Össur ráðið harðlega og sagði það vera þröskuld í vegi þess að
„alþjóðasamfélagið“ gæti látið til sín taka í málefnum Sýrlands. Á
hinum Norðurlöndunum er myndin svipuð. Í innrásinni í Írak 2003 voru
aðeins hægristjórnirnar í Danmörku og á Íslandi með í „bandalagi hinna
viljugu.“ En í Líbíustríðinu voru öll Norðurlöndin með, í nafni
„mannúðar“, m.a.s. þau sem ekki eru í NATO. Þessi búningur
íhlutunarstefnunnar þjónar henni sem sagt enn betur en hinn.
Með yfirburðastöðu sinni á alþjóðavettvangi tókst vestrænum
heimsvaldasinnum árið 2005 að koma í gegn í Allsherjarráði SÞ nýju
prinsippi, um „verndarskylduna“, skyldu „alþjóðasamfélagsins“ til að
vernda borgarana í hvaða landi sem er (Responsibility to Protect,
gjarnan skammstafað R2P). Verndarskyldan er prinsipp sem í framkvæmd er
SETT OFAR en reglan um að HLUTAST EKKI TIL UM INNRI MÁL fullvalda ríkja.
Þarna er fundin skylda og réttur sem rýfur fullveldismúrinn! Undir
þessum merkjum eru nýjustu stríðin háð. Þetta er búningur hinnar nýju
hernaðarstefnu, „mannúðar-heimsvaldastefnunnar“.
Á 19. öld og allt fram til 1945 voru það nýlenduherrar og „herraþjóðir“
sem áskildu sér rétt til íhlutana í fjarlægum löndum. Nú er það eitthvað
sem nefnir sig „alþjóðasamfélagið“ sem áskilur sér þann rétt. Eftir
1990 eru þeir sem beita þessum rétti alltaf þeir sömu – Bandaríkin og
NATO-veldin. Engir aðrir.
Múrbrjótar gegn fullveldismúrnum
Þessi róttæka breyting í alþjóðasamskiptum komst ekki á allt í einu
vetfangi heldur smátt og smátt. Útbreiðsla hugmyndanna um
„hryðjuverkaógnina“ og hugmyndanna um „verndarskylduna“ er aðeins
möguleg fyrir tilstilli „heilaþvottavélarinnar“, þ.e. gífurlegrar
miðstýringar í vestrænu fjölmiðlakerfi. Heimsmyndinni er dælt inn í
okkur nótt og dag – eins og áðurnefnt yfirliti í Speglinum 6. janúar er
gott dæmi um.
Heimsvaldasinnar bjuggu sér til hugmyndaleg verkfæri sem kalla má
„múrbrjóta“ gegn fullveldismúrnum. Eitt áhrifaríkasta verkfærið er að
úthrópa viss ríki sem „óþokkaríki“ og gera leiðtoga þeirra að djöflum í
mannsmynd. Annað verkfæri, náskylt, er að auglýsa upp úr öllu valdi
ákveðin grimmdarverk (gjarnan framin í „óþokkaríkjum“, allt upp í það að
lýsa yfir „þjóðarmorði“. Með þessi dæmi að vopni er skipulega grafið
undan áður ríkjandi reglum í alþjóðalögum, grafið undan hugmyndinni um
ósnertanlegt fullveldi þjóða og samtímis markaðssett hugmyndin um
nauðsyn utanaðkomandi íhlutana (af hálfu „alþjóðasamfélagsins“).
Dæmi sem mest eru notuð hin síðari ár af vestrænum leiðtogum og
vestrænum fjölmiðlum til að réttlæta íhlutanastefnu eru sótt til Bosníu
1995, Kosovo 1999, Darfúr (Powell, bandaríski utanríkisráðherra lýsti
yfir 2003 að „þjóðarmorð“ færi fram í Darfúr), Suður-Súdan hin síðari ár
og nýjustu stríðslöndin, Líbía og Sýrland. En mest notaða dæmið af
öllum er blóðbaðið í Rúanda og Búrúndí 1994 (Búrúndí, nágrannaríki
Rúanda, hefur reyndar nokkuð fallið í skuggann, „þjóðarmorðið“ þar var
nokkru minna í sniðum). Kofi Annan, aðalritari SÞ 1997–2006 (m.a. þegar
„verndarskyldan“ var viðtekin hjá SÞ), orðaði það svo í
sjónvarpsviðtali: „Alþjóðasamfélagið brást Rúanda og það hlýtur að skilja eftir hjá okkur beiska eftirsjá.“ (BBC news 26. mars 2004)
Fleiri verkfærum beitir heimsvaldastefnan til að skapa sér árásarfæri
inn á mikilvæg svæði. Áður var nefnt að Bandaríkin kyntu undir
trúardeilum til að grafa undan ákveðnum stjórnvöldum með því að styrkja
íslamista og beita leynivopninu al Kaída. Þetta fellur inn í gamla
stjórnlist heimsvelda og stórvelda við að veikja eða fella andstæðinga,
að „deila og drottna“. Aðferð Vesturveldanna við að styrkja tök sín í
Mið-Austurlöndum, Afríku og víðar er mjög oft einmitt þessi: að skapa
sundrungu og upplausn, að gera viðkomandi land „viðráðanlegra“, að koma á
valdaskiptum, a.m.k..
Vel auglýstar áróðursherferðir heimsvaldapressunnar um mannréttindabrot,
fjöldamorð o.fl. byggja yfirleitt ekki á eintómu lofti. Umrædd svæði
eru átakasvæði þar sem geysar frelsisbarátta, þjóðernisleg barátta,
barátta fyrir aukinni sjálfsstjórn, aðskilnaði landshluta, ólga af
einhverju tagi eða þá einhvers konar neyðarástand. Nóg er af slíkum
dæmunum en vestræn pressa ræður því hvaða svæði er sett í fókus.
Ef slík barátta fær stuðning í vestrænni pressu eða slík neyð fær
kastljósið á sig er ástæða til að skoða málið nánar. Þá er nokkuð víst
að heimsvaldasinnar telja viðkomandi stjórnvöld til andstæðinga sinna og
styðja þess vegna andspyrnuöflin til að veikja þetta ríki eða koma á
„valdaskiptum“. Þegar ólgan á slíkum átakasvæðum þróast yfir í
borgarastríð er mjög líklegt að heimsvaldasinnuð herveldi standi þar á
bak við. Við nánari skoðun sést líka oftar en ekki að heimsvaldasinnar
eiga einhvern hlut að máli í hinum auglýstu grimmdarverkum, en ekki er
við að búast að hin miðstýrða vestræna pressa fjalli um það.
Afríka – endurtekið nýlendukapphlaup
Nýlendukapphlaupið um Afríku endurtekur sig. Endurtekið nýlendukapphlaup
stórveldanna er hreint ekki bundið við Afríku en í þessari grein er
athyglinni beint að Afríku.
Afríka er afar rík af mörgum þeim hráefnum sem heiminn skortir. Olía og
jarðgas eru mikilvægur en þó aðeins einn þáttur. Nefna má málma (gull,
járn) og grundvallarefni í nútímaiðnaði og landbúnaði eins og úran,
báxít og fosfat. Í Kongó keppa auðhringarnir um vinnsluna á koltan sem
er nauðsynlegt efni fyrir alla farsíma og tölvur, þar með lykilefni í
hergagnaframleiðslu. Aðalkeppendur um auðlegð Afríku eru annars vegar
Vesturveldin (einkum Bandaríkin, Bretar og Frakkar) og hins vegar Kína.
Kína er nú stærsti viðskiptavinur Afríku og sem fjárfestir er það líka
risi. Vesturveldin geta ekki lengur unnið Kína í keppninni um
Afríkumarkaðinn á viðskiptagrundvelli. Svar þeirra er aukin beiting
hervalds.
Heimsvaldasinnar senda nú heri og/eða „hernaðarráðgajafa“,
lofthersveitir eða „dróna“ inn í Afríku og blanda sér þannig í þarlend
átök í meiri mæli en þau hafa almennt gert frá því nýlendutímanum lauk
upp úr 1960. Frakkar hafa á undarförnum misserum sent hersveitir inn í
nokkrar af gömlu Afríkunýlendum sínum: Fílabeinsströndina (2011), Malí
(2013), Miðafríkulýðveldið (2013).
Bandaríkin beita æ fjölbreytilegri herstjórnarlist
í heimsvaldabrölti sínu. Eðlilega beita þeir helst hervaldi í löndum
þar sem stjórnvöld teljast þeim ekki nægilega hliðholl. En í staðinn
fyrir beinar innrásir líkt og í Írak og Afganistan veðja þau í auknum
mæli á STAÐGENGILSSTRÍÐ, að vopna og styðja helstu fylgiríki sín til að
annast hernaðarafskipti, stundum gegnum Afríkusambandið. Ellegar að
Pentagon styður staðbundna stríðsherra gegn óæskilegum stjórnvöldum,
stríðsherra sem ýmist berjast á grundvelli ættflokka eða trúar. Þegar
þetta er skrifað láta Kanar til sín taka hernaðarlega í Súdan, Sómalíu,
Miðafríkulýðveldinu (ásamt Frökkum) og miklu víðar.
Súdan: Bandaríkin stóðu fremst í flokki í stuðningi við aðskilnað
suðurhluta Súdans og sjálfstæði Suður Súdan, bæði með
viðskiptaþvingunum gegn stjórninni í Khartoum og áratuga stuðningi við
uppreisnarherinn SPLA (Sudan Peoples Liberation Army), nokkuð sem
skilaði landshlutanum sjálfstæði 2011. Áherslu Pentagon á þennan
stuðning verður að skilja annars vegar í ljósi mjög lofandi olíulinda í
Suður Súdan og hins vegar vaxandi umsvifa Kínverja í Súdan og vinskap
þeirra við stjórnvöld í Khartoum. Sómalía: Eftir misheppnaða vopnaða
íhlutun í Sómalíu 1991-94 hafa Bandaríkin beitt fyrir sig herjum
Eþíópíu, Kenýu og Afríkusambandsins til íhlutunar og „friðargæslu“ í
landinu. Helstu fylgiríki Bandaríkjanna leggja til hersveitir á vegum
Afríkusambandsins, ekki síst Úganda. Bandaríkin hafa í landinu hópa
hernaðarráðgjafa og stöðvar til drónahernaðar á borgir og bæi
Suður-Sómalíu. Líbía: Kínverjar voru hraðvaxandi viðskiptaaðili
Gaddafís í Líbíu en innrás NATO 2011 neyddi þá til að draga sig út.
Líklega var það mikilvægasta ástæða fyrir árás NATO þótt vestræn pressa
forðaðist eins og heitan eldinn að nefna slíkt.
Eftir að efnahagssókn Kína í Afríku hófst lögðu heimsvaldasinnaðar
hugveitur til við George W. Bush að stofna sérstaka herstjórn fyrir
Afríku og niðurstaðan varð AFRICOM, Bandaríska Afríkuherstjórnin sem var
komið á fót 2006-08. Gegnum AFRICOM leggur Pentagon Afríkuríkjum til
hernaðarráðgjafa, sendir litla herflokka til herþjálfunar, tekur þátt í
heræfingum og skipuleggur hernaðaraðstoð. Þannig hefur Pentagon nú komið
á skipulegu hernaðarsamstarfi við öll 54 ríki Afríku nema Súdan, Simbabve og
Erítreu. Markmið Bandaríkjanna er að SAMEINA Afríku undir Bandarískri
herstjórn, ennfremur freista þess að halda Kína frá kjötkötlum Afríku.
