(birtist á Neistum 25. september 2019)
Átökin um hnattræn yfirráð nú um stundir
einkennast annars vegar af mikilli alhliða drottnunarstöðu Bandaríkjanna
og NATO-blokkarinnar – sem í krafti stöðu sinnar kalla sig
„alþjóðasamfélagið“ – og hins vegar af hnignandi stöðu sömu blokkar.
Efnahagsleg hnignun hennar (undanhald í keppninni um heimsmarkaðinn)
samfara miklum hernaðaryfirburðum leiðir af sér þá miklu árásahneigð sem
hún sýnir (sérstaklega Bandaríkin). Helstu stríð og stríðsógnir
nútímans eru komnar frá þessari blokk, undir bandarískri forustu.
Á
21. öldinni hafa vestrænir heimsvaldasinnar þróað hugmyndafræði
íhlutana sem þeir nefna „verndarskyldu“ (responisbility to protect).
Nefnilega að ástandið í tilgreindum ríkjum sé þannig að það kalli á
íhlutun „alþjóðasamfélagsins“, yfirleitt í nafni „mannúðar“.
Sú
„vernd“ og „mannúð“ sem um ræðir felst í efnahagslegum refsiaðgerðum,
valdaránum og valdaskiptaaðgerðum, innrásum eða staðgegnilsstríðum gegn
löndum sem vestrænir auðhringar vilja ráða yfir en hafa ekki nægjanleg
tök á (mótþróalönd).
Suðrið
Kringum 2001 hófu
Bandaríkin og NATO „stríð gegn hryðjuverkum“ og settu fram lista yfir
„öxulveldi hins illa“ og stefndu herjum sínum einkum á hin olíuauðugu
Austurlönd nær til að tryggja yfirráðin eftir fall Sovétríkjanna. Þegar
fyrir aldamót hafði Pentagon skilgreint Íran og Írak sem „þorpararíki“
og kallaði eftir einangrun þeirra og „valdaskiptum“. Fljótt eftir 11.
september var ráðist inn í Afganistan og nýjum ríkjum var bætt á listann
„öxulveldi hins illa“: Líbíu og Sýrlandi.
Sjá nánar.
Síðan
hefur stríðið á þessu svæði staðið óslitið – gegnum beinar innrásir
Bandaríkjanna og „alþjóðasamfélagsins“ eða staðgengilsstríð og
málaliðahernað studdan af Vestrinu og Ísrael ásamt bandamönnum í
arabalöndum. Megintaktíkin hefur verið að nota trúardeilur til að brjóta
mótþróalöndin niður innan frá.
Hin volduga bandaríska hugveita Brookings Institution gaf árið 2009 út skýrsluna „Hvaða leið til Persíu?“
Sjá hér.
Þar kom fram að til að sigrast á Íran væri nauðsynlegt að gera fyrst
skaðlausan helsta bandamann Írans, Sýrland. Sú aðgerð hófst 2011.
En
það er skemmst frá því að segja að þessar styrjaldir Vestursins í
Austurlöndum nær hafa gengið mjög illa. Stríð NATO í Afganistan hefur
staðið í 18 ár og „sigur“ er síst í augsýn. Afganir eru stolt þjóð og
mjög ákveðnir í að ráða sér sjálfir. Íraksstríðið var tíu ára hroðaleg
og blóðug katastrófa (að viðbættu borgarastríðinu við ISIS frá 2014) og
eru innrásaröflin þó litlu bættari á eftir. Líbíustríð NATO-ríkja þótti
takast best en eftir stendur niðurrifið land. Sýrlandsstríðið leit vel
út um tíma fyrir Vestrið og bandamenn þess en frá 2015 snérist
stríðsgæfan Sýrlandi í vil (með hernaðaraðstoð frá Rússlandi) og landið
er unnið tilbaka úr kjafti vargsins í bitum og áföngum.
Sjá stöðuna hér.
Og Íran hefur ekki látið ógnanir, innikróun og viðskiptastríð beygja
sig til undirgefni og svarar nú stríðshótunum BNA og bandamanna þeirra
fullum hálsi.
Djöfulskapurinn hefur nefnilega ekki skilað
tilætluðum árangri heldur hefur andspyrnan styrkt sig. Ríki og þjóðir
sem hafa mátt þola þessa ásókn heimsvaldasinna verja
sjálfsákvörðunarrétt sinn og snúa bökum saman. Til varð andspyrnuöxull
(„axis of resistance“) í Miðausturlöndum og hann hefur eflst við hverja
raun. Kjarni hans er Íran, Sýrland og Hizbollahreyfingin í Líbanon. Upp á
síðkastið hefur Írak æ meir tekið sér stöðu með andspyrnuöxlinum og
eins er um Hútahreyfinguna í Jemen sem á í höggi við nokkra sömu
meginóvini (Sáda, Bandaríkin, Breta...) og lætur ekki sinn hlut.
En norðrið?
Svona er
staðan í Suðrinu. En í Norðrinu er allt annars konar þróun í gangi. Á
Íslandi er „herinn“ á leiðinni til baka, í Keflavík er að taka á sig
mynd varanleg herstöð með sívaxandi herbúnaði og hreyfanlegum herafla
frá Bandaríkjunum og NATO (og herstöðvar nútildags hafa einmitt
„hreyfanlegan herafla“). Á alþingi Íslendinga er engin andstaða sem hægt
er að nefna því nafni gegn þessari þróun.
Noregur
Ísland er þó
ekkert sértilfelli. Noregur hefur nú látið af 70 ára gamalli
herstöðvastefnu sinni, stefnu frá tilurð NATO 1949, um að leyfa aldrei
erlenda herstöð í Noregi á friðartímum. Undanfarin fáein misseri hafa
verið settar upp tvær bandarískar herstöðvar í Noregi, í Værnes í
Þrændalögum og Setermoen í Tromsfylki og er þar gert ráð fyrir 700
hermönnum fyrst um sinn.
Sjá hér.
Miklar bandarískar vopnabirgðir eru í risastórum geymslusölum gröfnum
inn í nokkur fjöll í Þrændalögum. Þær eiga að duga 16 þúsund hermönnum
til eins mánaðar stríðs.
Sjá hér.
Uppbygging radarkerfa í Noregi fer fram undir bandarískri stjórn, og
verður áfram undir bandarískri stjórn. Noregur hefur kúvent
landvaranarstefnu sinni og aðlagað hana hnattrænni stríðsstefnu NATO:
setur eigin landvarnir undir bandaríska forsjá og tekur jafnframt fullan
þátt í stríðum NATO í fjarlægum heimshlutum, var m.a. í miklu hlutverki
í lofthernaðinum gegn Líbíu. Noregur var aðalgestgjafi Trident Juncture
í fyrra, mestu NATO-æfingar frá 2002 (50 þúsund hermenn, 8 þúsund
stríðsökutæki og skriðdrekar, 70 herskip og 130 flugvélar) sem æfði
óopinbert stríð við Rússa.
Svíþjóð og Finnland
„Hlutlausu
löndin“ Svíþjóð og Finnland hafa nú gerst mjög virkir þátttakendur í
NATO. Bæði gerðust „samstarfsaðilar“ að NATO (s.k. „partnership for
peace“) árið 1994. Bæði hófu þátttöku í stríðinu í Afganistan árið 2002.
Bæði sendu flugvélar og mannskap í stríðið gegn Líbíu 2011. Bæði löndin
gerðu „gestgjafasamning“ við Bandaríkin árið 2014 sem þýðir að
Bandaríkin og NATO geta – að boði gestgjafanna – bæði æft og háð stríð
frá þessum löndum við þriðja land. Og þá heimild hefur NATO nýtt sér með
miklum heræfingum í báðum löndunum, gegn Rússum. Svíþjóð og Finnland
eru ekki lengur hlutlaus lönd heldur í reyndinni orðin NATO-meðlimir og
æfa NATO-stríð.
Sjá hér. Og hér.
Danmörk og Grænland
Það
er í ljósi þessa undirlægjuháttar Norðurlanda sem skoða verður nýjan
áhuga Donalds Trump á að kaupa Grænland. Danski forsætisráðherrann
kallaði reyndar hugmyndina „absúrd“, og gott var það. Við það varð Trump
hins vegar móðgaður og ítrekaði að hugmyndin væri alvarlega meint. Og í
ljósi þess hvað Norðurlönd hafa lagt sig gjörsamlega flöt undir
Bandaríkin í varnarmálum (og refsiaðgerðum gegn Rússum m.m.) og í ljósi
nýlegrar skyndisóknar Bandaríkjanna sem „heimskautaþjóð“ er trúlegt að
„tilboð“ Trumps verði ekki það síðasta sem við heyrum um áhuga BNA á
Grænlandi.
Glæpur Pútíns
Þessi
þróun á Norðurlöndum er auðvitað bara hluti af allsherjarsókn NATO til
austurs og vígvæðingunni gegn Rússlandi, með skotpallavíglínu og vaxandi
heræfingum vestan vesturlandamæra Rússlands. Og óvíða er andrússneski
NATO-áróðurinn meira eintóna en á Norðurlöndum, áróður sem er þó runnin
upp í Bandaríkjunum. Stöðugt er haldið á loft þeirri mynd að Rússland sé
hin mikla ógn sem þurfi að refsa, einangra og vígbúast gegn. Það er þó
ljóst öllum þeim sem vilja sjá að öll þessi vígvæðing er drifin áfram af
Bandaríkjunum og Vestrinu. Rússland ógnar ekki á neinn hátt stórveldum
NATO (síst af öllu Bandaríkjunum) heldur er það öfugt. Raunverulegur
glæpur Pútíns er að snúa frá þjónkun fyrirrennarans Jeltsíns við
Vesturlönd og taka að verja af kappi hið smækkaða áhrifasvæði Rússlands
gagnvart ásókn USA/NATO-velda. Og að mynda blokk með Kína gegn þeirri
blokk sem öllu hefur ráðið og kallar sig „alþjóðasamfélagið“.
